In 1985 werd voor het eerst in Nederland op grote schaal aandacht gevraagd voor de positie van de vrouw in de muziek. In november van dat jaar organiseerde de Stichting Gaudeamus een driedaags ‘Festival Vrouwen en Muziek’ in de IJsbreker te Amsterdam. Tijdens dit festival, dat met groot enthousiasme door pers en publiek werd ontvangen, werd het initiatief genomen om een organisatie op te richten die in de toekomst de aandacht voor de vrouw in de muziek levend moest houden. Componisten, musicologen en musici vormden de Werkgroep (vanaf 1987 Stichting) Vrouw en Muziek, die zich ten doel stelde, door het organiseren van concerten, lezingen en tentoonstellingen en het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek meer belangstelling te kweken voor het scheppend aandeel van de vrouw in de muziek. Het eerste product van de Werkgroep was de Vrouw & Muziek Informatiegids, samengesteld door R. van Hessen en H. Metzelaar.
Haagse pianiste Ro van Hessen (1910-2008) en de componiste en pianist Tera de Marez Oyens (1932-1996) speelden een belangrijke rol in de beginperiode van Stichting Vrouw en Muziek (Vrouw en Muziek).
Sinds haar oprichting heeft Vrouw en Muziek een groot aantal concerten georganiseerd, publicaties uitgebracht, een documentatiecentrum opgebouwd en diverse nieuwsbrieven uitgegeven. In 1991 organiseerde Vrouw en Muziek het ‘7th International Congress on Women in Music: Beyond Biography’ in Utrecht. Tijdens dit congres werden het boek Zes Vrouwelijke Componisten en de gelijknamige cd gepresenteerd. In 1997 vierde Vrouw en Muziek haar tienjarig jubileum met diverse jubileumconcerten.
Van 2001 tot eind 2004 werd Vrouw en Muziek structureel gesubsidieerd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Deze subsidie is per 1-1-2005 stopgezet.
Beleid
In 2005 is besloten om de aandacht te verschuiven van ‘vrouwelijke componisten’ naar ‘het scheppende muzikale werk van vrouwen’, conform de statuten: ‘De stichting stelt zich ten doel het organiseren en stimuleren van activiteiten, die de belangstelling voor het scheppend aandeel van de vrouw in de muziek kunnen bewerkstelligen’. De aandacht wordt nu ook gericht op bijvoorbeeld muzikale performancekunst, geïmproviseerde muziek en vernieuwende vrouwelijke musici. Het ondersteunen van het congres ‘Cathy Berberian: Pioneer of Contemporary Vocality and Performance’ (27-28 april 2006) was daar een eerste voorbeeld van.
Van de concerten die de Stichting Vrouw en Muziek organiseerde, alleen of samen met andere organisaties, waren de luistersalons vrij uniek. Van 2006 tot en met 2009 werd eenmaal per jaar een luistersalon georganiseerd – deze fungeerden als een symposium waar componisten, programmeurs en publiek konden kennismaken met de nieuwste muziek van Nederlandse componistes. In 2006 werd bijvoorbeeld de eerste Nederlandse versie van het ‘International Women’s Electroacoustic Listening Room Project’ georganiseerd: een dag lang elektro-akoestische muziek van internationale vrouwelijke componisten in de intieme sfeer van het BIMhuis te Amsterdam. In 2008 werd in het Korzo in Den Haag non-stop muziekopnames van 54 Nederlandse vrouwelijke componisten ten gehore gebracht. Van dinsdag 1 tot en met vrijdag 4 december 2009 vond er een luistersalon plaats met non-stop muziekopnames van veertig Nederlandse vrouwelijke componisten in Arti et Amicitiae in Amsterdam. De luistersalons zijn gedocumenteerd.
De stichting initieerde diverse publicaties. Helen Metzelaar, die lange tijd bestuurslid was van Vrouw en Muziek, publiceerde vanaf 1986 geregeld over vrouwen en muziek. Haar piece de resistence is het boek From private to public spheres: exploring women’s role in Dutch musical life from c. 1700 to c. 1880 and Three Case Studies (Utrecht: Kon. Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis, 1999). Daarnaast heeft Vrouw en Muziek veel recensies gepubliceerd.
Vrouw en Muziek heeft ook twee cd’s uitgebracht, namelijk Zes Vrouwelijke Componisten: kamermuziek van Gertrude van den Bergh, Catharina van Rennes, Elisabeth Kuyper, Henriëtte Bosmans, Iets Stants, Tera de Marez Oyens (NM Classics 92018, 1991) en
Concerto Delle Donne: 17e eeuwse muziek door Italiaanse Vrouwelijke Componisten. Johannette Zomer, sopraan, Robert Expert, countertenor en Ensemble La Primevera (Lidi 0202118-02).
Sinds 2009 leidde de stichting een sluimerbestaan. Maar vanaf 2018 heeft zij zichzelf weer wakker gekust om weer (in bescheiden mate) aandacht te vragen voor de positie van de vrouw binnen de muziekwereld.