Recensie
Ethel Smyth
Sämtliche
Klavierwerke/Complete Piano Works, 2 delen, Edition Breitkopf
8168/9. Editor Liana Gavrila-Serbescu.
Ethel
Smyth, geboren in 1858 in Londen, was een doorzetter. Haar vader - een
beroepsmilitair - wilde absoluut niet dat zijn dochter de muziek inging. Pas
na een hongerstaking mocht ze in 1877 naar Leipzig gaan om als eerste vrouw
aan het conservatorium aldaar bij Carl Reinecke compositie te studeren. Maar
het onderwijs stelde haar teleur en na een jaar besloot zij om op privé-basis
harmonie en contrapunt verder te studeren bij Henrich von Herzogenberg. Zijn
contrapuntlessen resulteerden meteen in een reeks vroege pianowerken,
waaronder een suite à la Bach, drie canons, en twee preludes en fuga’s.
Kort hierna ontstonden twee pianosonates plus twee delen van een derde sonate.
Deze vroege pianowerken - het is niet bekend waarom Smyth nooit meer voor
pianosolo schreef - zijn stilistisch verwant aan Mozart, Mendelssohn en Brahms.
Over het laatste deel van de sonate in C-groot berichtte de Nederlander Julius
Röntgen, die eveneens vele jaren in Leipzig verbleef: “Dit rondo is zo puur
en fris dat ik bijna kon zweren dat het van Mozart was.”
In haar
inleiding geeft Liana Serbescu een overzicht van Smyths leven plus
achtergrondinformatie over de opgenomen werken. Zo leren we dat Smyth zeer
kritisch was over haar composities en veel werk heeft vernietigd. Dat zij deze
vroege pianowerken als een mooie handgeschreven collectie heeft bewaard
beschouwd Serbescu als teken van Smyths goedkeuring. Dat Smyth zeer bekwaam
was in het contrapuntische schrijven blijkt niet alleen uit deze vroege
werken; het zou een kenmerk worden van haar hele oeuvre.
Smyth
bleef tien jaar in Duitsland. Het waren productieve jaren waarin zij veel
kamermuziek schreef, waaronder acht strijkkwartetten en twee strijkkwintetten.
In deze periode ontstonden ook haar eerste orkestwerken: de Serenade, de ouverture Antony
and Cleopatra en de indrukwekkende Mis in D-groot, die met Beethovens Missa
solemnis werd vergeleken.
De twee
delen pianowerken zijn nu voor het eerst in druk verschenen. Niet alleen zijn
ze mooi gedrukt, ze dragen bij aan het doorbreken van een almaar voortdurende
vicieuze cirkel: muziek van vrouwelijke componisten wordt weinig gespeeld
omdat de bladmuziek moeilijk beschikbaar is. Ons advies luidt dan ook: kopen
en spelen!
Liana
Serbescu heeft deze pianostukken op een dubbel-cd gezet: CPO 999327-2,
opgenomen door de Südwestfunk Baden-Baden. De Mis in d is verkrijgbaar op
Virgin Classics VC 7 91188-2, en het strijkkwartet in e-klein en het
strijkkwintet in E-groot op CPO 999352-2, gespeeld door het Mannheimer
Strijkkwartet m.m.v. Joachim Griesheimer.
© Helen
Metzelaar